Mieczysław Radwan - Oficjalna Strona Oddziału Świętokrzyskiego PTTK im. St. Jeżewskiego w Ostrowcu Św Al. 3-ego Maja 5, tel. (41) 265-25-24

Idź do spisu treści

Menu główne:

BIOGRAMY > M - R
Mieczysław Radwan urodził się 6 kwietnia 1889 r. w Żarnowie koło Końskich. Szkołę powszechną ukończył w Końskich. Następnie rozpoczął naukę w gimnazjum w Radomiu. Po strajku szkolnym 1905 roku został zmuszony do przeniesienia się do radomskiej Szkoły Handlowej. Jako uczeń brał udział w działalności organizacji patriotycznych. Za przynależność do Stowarzyszenia Młodzieży Szkolnej został relegowany z terenu byłego Królestwa Polskiego. Po zdaniu matury w Wilnie w 1909 r., podjął naukę na Wydziale Matematycznym Politechniki Kijowskiej.W okresie studiów uczestniczył w działalności postępowych, nielegalnych stowarzyszeń. Jako przewodniczący studenckiej organizacji „Korporacja” został aresztowany i zesłany w głąb Rosji. Zamieszkał w Olchowie w Zagłębiu Donieckim, gdzie pracował w Towarzystwie Metalurgicznym.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do kraju. W 1920 r. podjął na krótko pracę w kolejnictwie, a następnie przeniósł się do Zakładów Ostrowieckich, gdzie już w następnym roku powierzono mu stanowisko szefa Biura Technicznego. Opracował wówczas nowe konstrukcje i rozwiązania techniczne. Najbardziej znane były wykonywane w Ostrowcu trzydziestotonowe wagony samoopróżniacze typu „Radwan”, zamówione przez „Sowpoltorg” dla „Wniesztorgu” w ZSRR, przeznaczone do transportu magnezytów w Satce na Uralu. W Ostrowcu M. Radwan podjął szeroko zakrojoną działalność społeczną. Z jego inicjatywy reaktywował prace oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, w którym początkowo pełnił funkcję sekretarza, a następnie prezesa zarządu. W 1926 r. oddział otrzymał siedzibę. Z tej okazji udostępniono ekspozycję znalezisk z neolitycznej kopalni w Krzemionkach Opatowskich. Razem z J. Samsonowiczem M. Radwan uczestniczył w badaniach kopalni w Krzemionkach Opatowskich. Z jego inicjatywy z funduszów oddziału zorganizowano we wrześniu 1925 r. wyprawę naukową na terenie byłej kopalni. Był propagatorem idei utworzenia w Krzemionkach rezerwatu archeologicznego. Jednocześnie rozpoczęto starania o udostępnienie stałej ekspozycji muzealnej w siedzibie oddziału. Na łamach organu Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego „Ziemia” ogłoszono apele o przekazanie zbiorów do ostrowieckiego muzeum. M. Radwan był inicjatorem utworzenia muzeum, pierwszym jego kustoszem i organizatorem wielu wystaw, m. In. Fotograficznej w 1927 r. oraz ceramiki ludowej w 1931 r. Organizował również działalność wydawniczą. W 1930 r. oddział rozpoczął wydawanie własnej biblioteki broszurą jego autorstwa O pomnik prof. Mariana Raciborskiego w Ćmielowie. Staraniem oddziału PTK w Ostrowcu wydano mapę turystyczną szlaków świętokrzyskich. W 1931 r. podjęto inicjatywę opublikowania monografii Ostrowca. Był redaktorem odpowiedzialnym w komitecie redakcyjnym przygotowującym monografię. Współpracował z redakcją „Ziemi”, miesięcznikiem „Radostowa” wydawanym w Kielcach oraz Powszechnym Uniwersytetem Regionalnym im. Stanisława Konarskiego w Sandomierzu. Brał czynny udział w organizacji zjazdu regionalnego, który odbył się we wrześniu 1927 r. Podczas obrad wygłosił referat na temat Dolina Kamiennej w programie Lubeckiego. Był również pomysłodawcą i współorganizatorem uroczystości poświęconych pamięci prof. Mariana Raciborskiego, które odbyły się w Ćmielowie 14 września 1930 r. Z jego inicjatywy oddział PTK w Ostrowcu ufundował pamiątkową tablicę na ćmielowskim kościele parafialnym.
Jego działalność w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym wykraczał poza ramy lokalne. Od 1935 r. do wybuchu wojny był członkiem Rady Głównej Towarzystwa. W 1936 r. piastował funkcję prezesa Zarządu Okręgu PTK w Kielcach. Był współzałożycielem oddziałów Towarzystwa w Starachowicach i Końskich. Z jego inicjatywy, przy wsparciu oddziałów PTK w Ostrowcu, Starachowicach i Końskich, w Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie powołano do życia, pozostającą pod jego kierownictwem, Sekcję Ochrony Zabytków Sztuki Inżynierskiej w Zagłębiu Staropolskim. Dzięki temu nie dopuszczono do zniszczenia walcowni w Sielpi Wielkiej i decyzją wojewody kieleckiego obiekt ten w 1934 r. przekazano Muzeum Techniki i Przemysłu.
W latach trzydziestych zainteresował się również pozostałościami licznych żużli na polach w północno-wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Już wówczas wysunął koncepcję istnienia przed wiekami na tych terenach ośrodka przemysłowego o niespotykanych dotychczas rozmiarach oraz opracował pierwszą klasyfikację żużli. Zasugerował, że punktem wyjściowym pierwszych procesów metalurgicznych był hematyt z Rudek pod Chełmową Górą.
W 1937 r. przeniósł się do Nowego Bytomia, gdzie pełnił odpowiedzialne stanowisko w hucie „Pokój”. Okres okupacji spędził na Kielecczyźnie, pracując w zakładach przemysłowych w Chlewiskach, Stąporkowie i Nieborowie. Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do pracy w hucie „Pokój”. W grudniu 1945 r. objął stanowisko dyrektora działu przetwórczego w Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego w Katowicach. Mimo ponownego wyjazdu na Śląsk nie utracił kontaktu z ziemią kielecką i kontynuował zabiegi o otoczenie opieką zabytków hutnictwa. Szczególnie wiele uwagi poświęcił odbudowie po zniszczeniach wojennych placówki muzealnej w Sielpi Wielkiej. Brał również udział w pracach badawczych prowadzonych przez Instytut Badań Regionalnych działających w Kielcach w latach 1945 – 1951. Uczestniczył m. in. w opracowaniu studium planu regulacji zespołu miejskiego Kielc na tle regionu świętokrzyskiego. W 1954 r. został powołany na stanowisko zastępcy profesora w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
W 1956 r. brał udział w uroczystościach 50-lecia utworzenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, które odbyły się 2-3 grudnia 1956 r. w Warszawie. Znalazł się w grupie działaczy uhonorowanych odznaczeniami państwowymi za działalność krajoznawczą. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotą Honorową Odznaką PTTK. W 1957 r., gdy w AGH utworzono Katedrę Historii Techniki i Nauk Technicznych, powierzono mu jej kierownictwo i otrzymał stanowisko docenta. Odtąd mógł łączyć w pracy zawodowej działalność badawczą i dydaktyczną ze swymi zainteresowaniami historią techniki. Od 1954 r. do śmierci kierował w Polskiej Akademii Nauk pracami Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. W ramach tego zespołu, który skupiał archeologów, metalurgów i historyków, prowadził badania terenowe i laboratoryjne.
W lipcu 1955 r. zorganizował pierwszą wycieczkę naukową poświęconą prześledzeniu występujących jeszcze śladów hutnictwa żelaza. Pod jego kierownictwem przeprowadzono próbne wytopy żelaza w ziemnych piecach, zwanych popularnie dymarkami. Celem tych badań było odtworzenie technologii procesu wytopów żelaza dokonywanych przed wiekami w Górach Świętokrzyskich oraz zbadanie śladów działalności człowieka na tych terenach. Należał do grona osób, które uczestniczyły w przygotowaniu i zorganizowaniu wielkiej imprezy plenerowej pod nazwą Dymarki Świętokrzyskie, która odbyła się po raz pierwszy we wrześniu 1967 r. w Nowej Słupi. Dzięki tej imprezie, która jest nadal organizowana, problematyka starożytnego okręgu przemysłowego została spopularyzowana wśród tysięcy ludzi. Z inicjatywy M. Radwana podjęto także badania nad starożytnym hutnictwem w Tatrach. Zdefiniował również obszar i granice Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Podejmował inicjatywy związane z opieką nad zabytkami techniki na tym terenie. Brał udział w pracach licznych organizacji społecznych i naukowych. Był członkiem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego, Rady Naukowej Muzeum Naczelnej Organizacji Technicznej. Był również członkiem korespondentem Międzynarodowej Akademii Historii Nauki. Brał aktywny udział w działalności Kieleckiego Towarzystwa Naukowego, w którym od 1958 r. przez trzy kadencje był członkiem zarządu. W 1964 r., wspólnie z ówczesnym prezesem Kieleckiego Towarzystwa Naukowego, Edmundem Massalskim, zainicjował obchody 150-lecia założenia Szkoły Akademiczno -Górniczej w Kielcach. Wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego i brał udział w sesji naukowej zorganizowanej w dniach jubileuszu szkoły. Był autorem ponad 110 rozpraw i artykułów naukowych poświęconych historii nauki i techniki. Wiele z nich ma pomnikowe znaczenie dla poznania i popularyzacji tych zagadnień. Do najcenniejszych jego opracowań należą m. in. Wielkopiecownictwo w Zagłębiu Staropolskim w połowie XIX, Rudy, kuźnice i huty żelaza w Polsce. Liczne artykuły publikował na łamach periodyków naukowych, zarówno polskich, jak i czeskich, francuskich, hiszpańskich i rosyjskich.
 
Zmarł w Krakowie 30 stycznia 1968 r. na skutek obrażeń doznanych w wypadku tramwajowym.
Jego imię nosi Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi, oddział zakładowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz jedna z ulic w tym mieście. Działające w Kielcach Towarzystwo Przyjaciół Starożytnego Hutnictwa, Górnictwa i Przemysłu Staropolskiego ustanowiło nagrodę, która nosiła jego imię.
Opracował Andrzej Rembalski
 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego