Maryla Żakowska - Oficjalna Strona Oddziału Świętokrzyskiego PTTK im. St. Jeżewskiego w Ostrowcu Św Al. 3-ego Maja 5, tel. (41) 265-25-24

Idź do spisu treści

Menu główne:

BIOGRAMY > S - Ż
Maria Cecylia Żakowska urodziła się 22 listopada 1891 roku w Ostrowcu. Jej rodzicami jej byli Jan i Justyna Paulina z Wołowskich. Pochodziła z rodziny inteligenckiej, ojciec był właścicielem apteki.
Od młodzieńczych lat związana z krajoznawstwem. Ojciec Jan Żak vel Żakowski urodzony w 20 czerwca 1856 r. w Gręboszach koło Radoszyc, był jednym z założycieli w 1913 r. Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Ostrowcu i pierwszym prezesem zarządu oddziału. Biuro oddziału mieściło się w domu Żakowskich przy ulicy Sienieńskiej. Zmarł 10 listopada 1917 r. Pochowany jest na cmentarzu katolickim przy ulicy Denkowskiej.
Również obaj bracia Marii, Juliusz Ryszard – inżynier architekt i Stanisław Kostka – inżynier mechanik, byli związani z ostrowieckim Oddziałem PTK. Juliusz urodzony 15 lutego 1893 r. w Ostrowcu, w okresie międzywojennym aktywnie działał w pracach Oddziału PTK w Ostrowcu w sekcji fotograficznej.
Był autorem pocztówek wydanych przez oddział w 1928 r. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywał na emigracji, po wojnie powrócił do kraju. W latach 1945-1951 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Budownictwa. Zmarł 26 sierpnia 1970 r. w Warszawie, spoczywa na cmentarzu na Powązkach.
Stanisław, urodzony 11 listopada 1894 r. w Ostrowcu, pracował w Zakładach Ostrowieckich na stanowisku konstruktora-projektanta, oraz jako nauczyciel w Szkole Rzemiosł Zakładów Ostrowieckich. W okresie międzywojennym był działaczem PTK. Wykonał zdjęcia obiektów zabytkowych na wystawę fotograficzną urządzaną przez muzeum w 1927 r. Jego zdjęcia publikowane były w miesięczniku krajoznawczym „Ziemia”. W czasie wojny należał do ZWZ - AK. Aresztowany przez Niemców, został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji przed remizą strażacką w Iwaniskach 22 października 1943 r. Po ekshumacji, jego szczątki zostały prawdopodobnie przeniesiony do rodzinnego grobowca na cmentarzu przy ulicy Denkowskiej w Ostrowcu Świętokrzyskim.
W latach 1906-1911 M. Żakowska pobierała nauki w 8-klasowej Szkole Komercyjnej Żeńskiej w Warszawie, a następnie przez rok studiowała w Szkole Rysunku A. Wareckiej i trzy lata w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w klasie prof. E. Trojanowskiej. W 1916 r. rozpoczęła pracę jako nauczycielka rysunku szkołach ostrowieckich. W latach 1916-18 pracowała w Gimnazjum Męskim, w latach 1918-1923 w Seminarium Nauczycielskim i ponownie w latach 1923-30 w Gimnazjum Męskim.
W 1930 r. przeszła do pracy w Muzeum Ziemi Opatowskiej PTK w Ostrowcu, którego wspólnie z Mieczysławem Radwanem była organizatorką i kustoszem od 1926 r. do wybuchu II wojny światowej. Od 1937 r. pełniła funkcję kierownika muzeum. W latach okupacji udzielała prywatnych lekcji rysunku.
Lata międzywojenne to okres, w którym całkowicie poświęciła się pracy w ostrowieckim oddziale PTK. W 1924 r. wraz z innymi działaczami przyczyniła się do reaktywowania działalności oddziału, przerwanej działaniami I wojny światowej. W latach 1926-1939 pełniła funkcję wiceprezesa zarządu oddziału. W 1926 r. z jej inicjatywy powstały pierwsze koła krajoznawcze przy Szkole Handlowej, Seminarium Nauczycielskim i Szkole Rzemieślniczej, których była wieloletnią, oddaną opiekunką. Również po wojnie, w 1948 r,. z jej inicjatywy powstało Ostrowieckie Zrzeszenie Krajoznawczych Kół Młodzieży, któremu przekazała resztki sprzętu i zbiorów bibliotecznych z przedwojennego majątku oddziału. W 1949 r. przeniosła się do Warszawy, gdzie w latach 1951-1966 pracowała w Zarządzie Głównym PTTK, początkowo w Komisji Likwidacyjnej PTK, a następnie w Centralnej Bibliotece PTTK. W 1951 r., kiedy władze postanowiły zlikwidować szkolne koła krajoznawcze PTK, jako wyraz protestu przeciw ich likwidacji, zorganizowała Wojewódzki Zjazd Delegatów Kół. Muzeum PTK, które powstało w 1926 r., mieściło się w domu Stanisława Saskiego, oddanego działacza PTK, przy ulicy Górzystej 3. Przez wszystkie lata istnienia tej placówki, M. Żakowska pełniła funkcję kustosza. Muzeum gromadziło eksponaty z następujących działów: archeologia, geologia, etnografia, historia, numizmatyka, fotografia. Ponadto organizowane były czasowe wystawy: w 1931 r.- „Wystawa ceramiki ludowej”, w 1938 r.- „Polska w grafice artystycznej i portret medalierski”. W połowie października 1939 r. Niemcy zamknęli muzeum, część eksponatów wywieźli do Radomia, część uległa rozproszeniu, tylko nieliczne zdołano uratować w tym „skarb kunowski”, ukrywany przez M. Żakowską i S. Jeżewskiego. Obecnie „skarb kunowski” jest jednym z cenniejszych eksponatów w Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Ostrowcu Świętokrzyskim. Obok pracy muzealnej znane są również publikacje M. Żakowskiej w miesięczniku krajoznawczym „Ziemia”. W 1938 r. ukazał się artykuł Denków - ośrodek przemysłu ceramicznego w powiecie opatowskim, a w 1939 r. - Dawne zabytki cechowe w Łagowie koło Staszowa. Kiedy w 1921 r. Zdzisław Lenartowicz badał cmentarzysko grobów kloszowych we wsi Glinka w pow. opatowskim, M. Żakowska wykonała rysunki do artykułu na ten temat zamieszczonego w „Ziemi”. Muzeum w Ostrowcu Świętokrzyskim posiada w swoich zbiorach jej pracę O Stanisławie Kosiarskim garncarzu iłżeckim, oraz trzydzieści cztery prace plastyczne, w większości linoryty i drzeworyty. M. Żakowska była również współredaktorką Monografii Ostrowca wydanej z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości Polski. Była delegatem na ostatni Krajowy Zjazd PTK, który odbył się w czerwcu 1949 r. w Olsztynie. Za zasługi na polu krajoznawstwa i muzealnictwa została wyróżniona w 1958 r. Złotą Honorową Odznaką PTTK.
 
Zmarła w Warszawie dnia 22 lipca 1972 r. Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim we wspólnym grobie z siostrą Zofią i bratem Juliuszem.
 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego